W sobotę (4 października) inscenizacją sztuki „Tartuffe albo hipokryta” wg komedii Moliera z 1664, zrekonstruowanej przez Georgesa Forestiera i Isabelle Grellet, na podstawie tłumaczenia Bohdana Korzeniewskiego, w reżyserii Piotra Kurzawy, Teatr im. Cypriana Kamila Norwida rozpoczął 52. Jeleniogórskie Spotkania Teatralne i nowy rozdział swej historii. Jest to pierwsza premiera pod rządami Katarzyny Sołtys.
Molier to dzisiaj trudny autor. Upupiony w szkole, niełatwy w lekturze (och, te przestarzałe tłumaczenia Tadeusza Boya–Żeleńskiego), z automatu wtłaczany w historyczny kostium. I dziwne, wymykające się jednoznacznym ocenom teksty. Ni to komedie, ni to tragikomedie. Śmieszny, owszem, ale przecież i serio. Tekst zawiera więcej niewygodnych tematów: rozpadu rodziny, zerwania więzi międzypokoleniowych, ulegania fałszywym retorykom, rozgrywania tajnych kwitów z przeszłości.
W molierowskim tłumaczeniu Bohdana Korzeniewskiego odstąpiono od tradycyjnego i popularnego tytułu „Świętoszek”. Jeleniogórska inscenizacja nosi tytuł „Tartuffe albo hipokryta”. I ta wersja spodoba się zarówno licealistom, jak i emerytom. Między innymi dlatego, że jej temat jest ponadczasowy. Opowiada bowiem o manipulacji i uwodzeniu ideami. Tytułowy bohater sztuki udaje pobożnego po to, by wkraść się w łaski zamożnego mieszczanina. I udaje mu się. W jaki sposób to robi i co z tego wynika – można zobaczyć już w tym sezonie na deskach Teatru im. Norwida. Spektakl rozgrywa się na pustej niemal scenie. Ściany, drzwi i kilka krzeseł w zupełności wystarczą, żeby oddać dostojność i bogactwo mieszczańskiego domu Orgona.
„Tartuffe albo hipokryta” jest koncertem aktorskim. Tartuffe Tomasza Marczyńskiego to człowiek zimny i wyrachowany, acz bardzo grzeczny. Jest zbyt dobrym psychologiem, by nie widzieć w rozmiękczeniu osobowości swego pryncypała szans dla siebie. Z całą premedytacją uprawia teatr życia. Zawsze z modlitwą na ustach, ale tego fałszu Orgon (brawurowy Tadeusz Wnuk) nie chce dostrzec, choć domownicy widzą go gołym okiem. Rezydent nie rozstaje się z włosiennicą i dyscypliną. Kilka razy dziennie oddaje się seansom umartwień. No i zawsze ma jakiś bogobojny frazes na ustach, który Orgon bierze za dobrą monetę. Ale przytomna żona Elmira (dobra rola Marty Kędziory–Nowaczek) od razu wie, że ma do czynienia z bezbożnikiem i hipokrytą. Intuicja pięknej kobiety podpowiada, że gdy amant dużo i gładko gada, to kocha raczej siebie i potrzeby zmysłów, dla których wybranka jest tylko pretekstem. Tak oto Orgon w naiwności swojej wiary staje się ofiarą Tartuffe’a, człowieka, który lubi zaspokoić zmysły, dobrze zjeść i urządzić się dostatnio; religia jest dla niego uzasadnieniem a hipokryzja metodą osiągania celu. Osiąga go tym łatwiej, że w nic nie wierzy.
Trzeba widzieć Iwonę Lach w roli Pani Pernelle, matki Orgona, i Agatę Darnowską jako jej służącą Flipotę. Na scenie ponadto pojawia się giętki rezoner Kleant Roberta Mani, który potokiem słów pokrywa pustkę świata, pełen pasji Damis Jakuba Głukowskiego oraz przebiegła, ale w chwilach najwyższego napięcia osamotniona służąca Doryna Małgorzaty Osiej. Słowem, przedstawienie przywraca wiarę w teatr jako sztukę zespołu.
Pod wieloma względami jest to spektakl modelowy: nie za zimny, nie za gorący. Dobry tekst i fachowa reżyseria Piotra Kurzawy. Nie za nudny i nie za nowoczesny. Duża w tym zasługa bardzo dobrego, nośnego, zrozumiałego przekładu Bohdana Korzeniewskiego. Pełno w nim smaczków. Całość atrakcyjnie przygotowana, logiczna i konsekwentna. Naiwność, zaślepienie i fanatyzm istnieją, odkąd istnieje człowiek, podobnie wieczni są ci, którzy chcą i potrafią je wykorzystać do własnych celów.
Tekst: Merwan
